بازی شایعهپراکنی
یک جمله درِ گوش کودک بگویید و از او بخواهید که یک کلمه به آن اضافه کند و سپس به دیگر اهالی خانه بگوید. در نهایت، همه اعضا برداشتشان را از جمله دوم بیان کنند.
بازی حدسزدن علایق
از فرزندتان بخواهید چیزهایی مانند رنگ، ماشین، تفریح و کشور موردعلاقه شما را حدس بزند و سپس با یکدیگر درباره تفاوت حدسها با واقعیت صحبت کنید.
بازی سدها و پلها
ویژگیهایی مانند هلدادن، مسخرهکردن، زباندرآوردن، تیکهانداختن، محبتکردن و لبخندزدن را روی یک کاغذ بنویسید؛ سپس از کودک بخواهید که مشخص کند آیا آنها جلوی روابط مثبت را سد میکنند یا پل ارتباطی برای ایجاد دوستیهای پایدار میشوند.
بازی دیوار دوستی
به فرزندتان بگویید که دوستیها مانند یک دیوار با آجرهای مختلف هستند؛ سپس از او بخواهید روی یک ورق کاغذ، تعداد دوستیهایش را با کشیدن آجرها نقاشی کند و درباره اهمیت هر کدام از آجرهای این دیوار توضیح دهد.
مهارت سازگاری با استرس
مدیریت استرس در تقویت سلامت روان کودکان بسیار موثر است. بنابراین، شما باید عوامل استرسزای دوران کودکی، مانند تغییر مدرسه یا مهدکودک، مواجهه با قلدری در مدرسه، تولد فرزند جدید و یادگیری مهارت جدیدی مانند نگه داشتن مدفوع در کودکان را بشناسید و سپس در نحوه حل آنها به او کمک کنید. روشهای دیگری مانند کشیدن نقاشی احساسات و آموزش ذهنآگاهی را نیز میتوانید برای تقویت این مهارت در فرزندتان به کار بگیرید.
مهارت کنترل هیجانات
کودکان درک و آگاهی بسیار کمی از هیجانات مختلف مانند غم، خشم، نفرت و خوشحالی خود دارند. عدم آگاهی از هیجاناتی مانند خشم نیز باعث بروز مشکلاتی مانند تکانشگری کودکان میشود. بنابراین، شما باید نحوه شناسایی و مدیریت این هیجانات را به فرزندتان بیاموزید. تقویت این مهارت باعث تسهیل فرآیند آموزش دیگر مسائل مانند آموزش صبر به کودکان عجول میشود.
نقش والدین در آموزش مهارت زندگی به کودکان
بهعنوان مربی آموزشی کودک، باید صبر و حوصله داشته باشید و موارد زیر را رعایت کنید:
یادگیری مهارتهای زندگی کودکان
برای آموزش این مهارتها به فرزندتان، ابتدا خودتان باید به بررسی مهارتهای زندگی کودک بپردازید. روشها و تکنیکهای بسیار زیادی برای آموزش این مهارتها به کودکان وجود دارد. با مطالعه روشها و تمرینات مربوط به هر مهارت، لحن مثالها را بهگونهای تنظیم کنید که طبیعیتر به نظر برسند. حتی ممکن است بعضی از مثالها را نامناسب تشخیص دهید و برایشان جایگزین پیدا کنید.
متناسب سازی مثالها با سن کودک
بعضی از مثالها برای کودکان کوچکتر قابل فهم نیستند و بعضی دیگر پایینتر از سطح درک و فهم نوجوانان هستند و حوصلهشان سر میبرند. بهعنوان مثال، روشهایی که در آنها از تمرینات خیالی و نمادین استفاده میشود، برای کودکان جذاب و برای نوجوانان کسالتآور است. برای جلوگیری از خستگی کودکان کوچکتر، باید از تمرینات عملی و آموزش مهارتهای زندگی به کودکان با بازی استفاده کرد. همچنین برای افزایش همکاری کودکان در خانه، میتوان این مهارتها را با وظایف و مسئولیتهای خانگی آنها هماهنگ کرد.
ارائه بازخوردهای سازنده
هدف نهایی آموزش مهارتهای زندگی، وسعتبخشی به دایره تواناییهای مثبت کودکان است. از سرزنش نقاط ضعف فرزندان خودداری کنید و به خاطر داشته باشید که: «سبک فرزندپروری همراه با تنبیه و نصیحت، هیچ تأثیری بر اصلاح یا بهبود رفتار کودکان ندارد.» اگر کودک در حین آموزش عمل ناشایستی انجام داد یا کلام زشتی بر زبان آورد، شما فقط باید به آن بیتوجهی کنید تا بهمرور فراموش شود. در عوض، رفتارها و جملات مثبت کودک را تشویق کنید تا دوباره آنها را تکرار کند.
گفت و گو در طول آموزش مهارتها
کودکان از طریق صحبت و گفتوگو بهتر یاد میگیرند، پس از هر فرصتی برای نظرخواهی از آنها استفاده کنید. در حین گوش دادن به صحبتهای کودک، احتمالا برخی اظهارنظرهای نادرست در مورد مهارتهای زندگی خواهید شنید. در این مواقع:
حرف کودک را قطع نکنید و بهصورت کامل نظراتش را گوش کنید.
اهمیت باورها و عقاید کودک را به او نشان دهید.
نظرات او را با دادن اطلاعات دقیق و بدون انتقادِ تند و گزنده اصلاح کنید.
در صورت امکان از تجربیات شخصی خودتان مثالهایی بزنید تا کودک درک بهتری از مهارتهای زندگی پیدا کند.
از تشویق و تحسین استفاده کنید
تشویق و تحسین، باعث پویایی و افزایش کارایی فرآیند آموزش میشود و یکی از راهکارهای افزایش استقلال کودک است. هنگامی که کودک تمرینات مربوط به هر مهارت را انجام میدهد یا به بحث در مورد آنها میپردازد او را تشویق کنید؛ زیرا:
باعث تقویت باورها و رفتارهای مثبت میشود.
پیگیری تمرینات و آموزشهای مربوط به مهارتهای زندگی را افزایش میدهد.
به تقویت احساس ارزشمندی فرزندتان کمک میکند.
دید قضاوتگر نداشته باشید
از قضاوت کردن دیگران خودداری کنید و الگویی از «پذیرش مثبت بدون قید و شرط» باشید. یکی از اهداف آموزش مهارتهای زندگی، فاصله گرفتن از شیوه تفکری متعصبانه «درست یا غلط» و «همه یا هیچ» است. بهعنوان والد و مربی کودک، باید از این شیوه تفکری اجتناب کنید. همه دیدگاهها، فارغ از موافق بودن یا نبودن با آنها، باید شنیده شوند و برای فهم نظرات دیگران، ابتدا باید بهصورت محترمانه آنها را گوش کنیم. دقت داشته باشید که نگاه بدون پیشداوری از مقدمات آموزش فلسفه به کودکان در دوران ابتدایی است. کودکان باید نگاه درستی از جنبههای مختلف یک موقعیت یا موضوع داشته باشند تا در برخورد با مشکلات، از راهحلهای مختلف برای حل آن استفاده کنند.
بر انجام تمرینات پافشاری کنید
مداومت در انجام تمرینات، بهترین و موثرترین روش آموزش مهارتهای زندگی به کودکان است. برای آموزش هر مهارت، کتابچه راهنماهای تمرینی خاصی وجود دارد که مثالها و فعالیتهای زیادی را در خود گنجاندهاند. ارائه یک مهارت از طریق روشها، فعالیتها و مثالهای مختلف، باعث فهم بهتر آن توسط کودکان میشود.
در برابر میل به سخنرانی مقاومت کنید
آموزش مهارتهای زندگی باید کاملا عملی و کاربردی باشد. لطفا از صحبت زیاد پرهیز کنید و بهصورت مناسب از زمان برای گفتوگو و انجام تمرینات استفاده کنید. بر اساس تحقیقات، آموزش به روش سخنرانی (آموزش منفعل) باعث فراموشی سریع اطلاعات میشود. بهترین روش برای جلوگیری از یکطرفه شدن آموزش، استفاده از تکنیک «بارش فکری» است.
زمان جلسات آموزشی را مدیریت کنید
بهعنوان مربی آموزشی، باید زمان را بهگونهای مدیریت کنید که تا حد امکان بیشترین بازدهی را برای فرزندتان داشته باشد. مهارتهای زندگی کودکان دامنه بسیار گستردهای دارند و مدیریت زمان در آموزش آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. بهعنوان مثال، حرفهای نامربوط را به نحوی به سمت آموزش مهارتهای زندگی برای کودکان سوق دهید. مدیریت زمان آموزش و دیگر کارها، راهکار عملی و کاربردی خوبی برای آموزش زمان به کودکان نیز محسوب میشود.
سخن پایانی
مهارتهای زندگی کودکان باعث افزایش موفقیت شخصی و اجتماعی آنها میشود. این مهارتها توسط والدین، معلمان، مربیان و روانشناسان قابل اجرا هستند. 10 مهارت زندگی از جمله خودآگاهی، همدلی، تفکر خلاق و انتقادی، مدیریت استرس، تنظیم هیجانات، روابط بینفردی، ارتباط موثر، حل مسئله و تصمیمگیری وجود دارد که آموزش آنها به کودکان در اولویت است. مهارتهای زندگی کودکان را دستکم نگیرید؛ آنها زمینهای برای یادگیری مهارتهای زندگی در نوجوانی فراهم میکنند و بیش از آموزشهای درسی در موفقیت کودکان سهیماند.
سوالات متداول
مهارتهای زندگی برای کودکان چه موضوعاتی را شامل میشود؟
مهارتهایی مانند مدیریت استرس، تنظیم هیجانی، همدلی، تفکر خلاق و انتقادی، مدیریت روابط، هدفگذاری موثر، حل مسئله و تابآوری از مهارتهای اساسی زندگی برای کودکان هستند.
اهمیت مهارتهای زندگی برای کودکان چیست؟
بر اساس نظرات متخصصان، برنامههای آموزشی باید به رشد همه جانبه استعدادها و تواناییهای کودکان توجه کنند. آموزش مهارتهای زندگی به کودکان، باعث ایجاد روابط سازنده با دیگران و پیشرفت شخصی و اجتماعی آنها میشود.
نقش والدین در آموزش مهارتهای زندگی به کودکان چیست؟
یادگیری مهارتهای زندگی برای کودکان از خانه شروع میشود. والدین باید این مهارتها را یاد بگیرند و با توجه به سن کودک، آنها را به فرزندان آموزش دهند.
